دسته اوّل:مطالبی که زیاد تکرار شده و با مضامین و عبارت مختلف آمده و در درجة اوّل اهمیت است. وشامل ده موضوع است: 1. خداشناسی، صفات جلال و جمال؛ 2. نظم جهان و وظیفة انسان در این جهان؛ 3. پیامبر اسلام و اهمیت رهبری او؛ 4. جهاد در راه خدا؛ 5. سیمای علی در نهج البلاغه؛ 6. نقش قرآن در رهبری امت اسلام؛ 7. حکومت در اسلام، وظایف حاکم و مردم؛ 8. حق و عدالت؛ 9. تقوا و پرهیزکاری؛ 10. بیت المال و خزانة کشور اسلامی

دسته دوم: مطالبی که کمتر تکرار شده و از نظر امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ در درجة دوم اهمیت است. ودر نهج البلاغه کمتر تکرار شده و شامل دوازده موضوع است: 1. معاصرین حضرت اعم از نیک و بد؛ 2. دربارة علم و دانش؛ 3. عبادات، فروع دین؛ 4. موقعیت زن؛ 5. اهمیت وحدت کلمه و زیان اختلاف؛ 6. خصلت ‎های ناپسند، عجب، تکبر و...؛ 7. اسلام و خصوصیات دین؛ 8. ملاحم و مغیبات؛ 9. صبر و بردباری؛ 10. اصلاح ذات البین؛ 11. همسایگان و حقوق آنان؛ 12. دستگیری از ایتام و فقرا.

دسته سوم: متفرقات و مطالبی که تکرار نشده و حضرت روی آنها تکیه نکرده و فقط به صورت اشاره بیان فرموده‎اند؛مانندعلم نجوم و... که حدودپنج درصد نهج البلاغه را تشکیل می‎دهد و نود و پنج درصد دیگر مربوط به دو دستة دیگر است. 

مضمون برگرفته ازکتاب ؛پرتوی ازنهج البلاغه استاددکتر سیدجواد مصطفوی ازص14 تا 18.

ب- دریک دسته بندی کلی می توان مطالب گوناگون نهج البلاغه رابصورت زیرموردبررسی قرارداد:

ج-دسته دیگرسخنان حضرت درنهج البلاغه شامل مطالب سخنان امام ـ علیه السّلام ـ مربوط به دوران حکومت آن حضرت و مشکلاتی است که در برخورد با جریانات انحرافی با آن بیان فرمودند:

-1 موضوع «متقین»: حکومت عدالت خواهانة آن حضرت، شیوه‎ها و اسلوب حکومت بر پایة آرمان‎ها و ارزش‎های الهی، خطابه‎هایی که حضرت در این رابطه القا فرمودند، دستور العمل‎ها و نامه‎های وی به استانداران و کارگزارانشان در بیان آداب چگونگی معاشرت با مردم. که همة این عناوین ـ بدون اینکه خطبه‎ها و نامه‎ها قطعه قطعه شود ـ تحت عنوان متّقین آورده می‎شود. 

-2موضوع «غاصبین»: دوران بیست و پنج سالة سکوت و خانه‎نشینی آن حضرت، سخنان مربوط به ماجرای سقیفه، موضع‎گیری‎های آن حضرت در زمان حکومت عمر و ابوبکر، جریان شورای شش نفره و مواضع آن حضرت در زمان خلافت عثمان و سخنانی که از آن حضرت در نهج البلاغه و جاهای دیگر در این ارتباط آمده است. 

-3موضوع «ناکثین»: سخنان و نامه‎های حضرت در این زمینه و در مورد جنگ جمل و پی‎آمدهای آن. 

-4موضوع «قاسطین»: افشاگری و روشنگری‎های آن حضرت در مورد معاویه و حزب مرموز اموی و نفوذ آنان در دستگاه خلافت اسلامی، و نامه‎های مکرر آن حضرت به معاویه، جنگ صفین و پی‎آمدهای آن. 

5-موضوع «مارقین»: جریان خوارج و چگونگی شکل گیری آنان، روشنگری‎ها و سخنان آن حضرت در مذاکرات و گفتگو با آنان، شعارها و عملکرد خوارج واصول برخورد باتفکر،شعارهاوعملکرد آنان؛ جنگ نهروان و پیامدهای آن. 

6-موضوع «ساکتین»: افرادی که خود را از صحنه‎های سیاسی ـ اجتماعی برکنار می‎دانستند و به علی و معاویه کاری نداشتند و ورود در این مسائل را فتنه می‎دیدند؛ ریشه‎یابی این تفکر و سخنان آن حضرت در مورد این جریان.