حکم کامثال النجوم تبلجت من ضوء ما ضمنت من الاسرار و ترى من الکلم القصار جوامعا یغنیک عن سفر من الاسفار

1ـ الوله بالدنیا اعظم فتنة.

ترجمه:

بدنیا شیفته شدن بزرگترین گرفتارى است.

2ـ العلم کنز عظیم لا یفنى.

ترجمه:

علم و دانش گنجینه بزرگى است که فانى نشود.

3ـ الدین شجرة اصلها التسلیم و الرضا.

ترجمه:

دین درختى را ماند که ریشه‏اش تسلیم و رضا (بر مقدرات الهى) است.

4ـ الجهاد عماد الدین و منهاج السعداء.

ترجمه:

جهاد (در راه خدا) ستون دین و روش نیکبختان است.

5ـ الرضاء بقضاء الله یهون عظیم الرزایا.ترجمه:

بقضاى الهى راضى بودن مصائب و گرفتاریهاى بزرگ را آسان گرداند.

6ـ الامل یقرب المنیة و یباعد الامنیة.

ترجمه:

آرزوى (دراز) مرگ را نزدیک گرداند و انسان را از مقصد خود دور سازد.

7ـ العاقل لا یتکلم الا لحاجته او لحجته و لا یشتغل الا بصلاح اخرته.

ترجمه:

خردمند جز براى حاجتش و یا براى حجت و دلیل آوردن (بر مطلب حقش) سخن نگوید و جز باصلاح امور آخرتش اشتغال نجوید.

8ـالخشیة من عذاب الله شیمة المتقین.

ترجمه:

از عذاب خدا ترسیدن روش و خوى پرهیزکاران است.

9ـ المؤمن حذر من ذنوبه یخاف البلاء و یرجو رحمة ربه.

ترجمه:

مؤمن (همیشه) از گناهانش بیمناک است از بلا و گرفتارى خوفناک و برحمت پروردگارش امیدوار است.

10ـ البکاء من خیفة الله للبعد عن الله عبادة العارفین.

ترجمه:

گریه از ترس خدا براى دور ماندن از درگاه خدا عبادت عارفان است.

11ـ الجبن و الحرص و البخل غرائز سوء یجمعها سوء الظن بالله.

ترجمه:

 ترس و حرص و بخل خویهاى زشتى هستند که بدگمانى بخدا آنها را یکجا گرد

آورد.

12ـ العاقل اذا سکت فکر و اذا نطق ذکر و اذا نظر اعتبر.

ترجمه:

خردمند چون خاموشى گزیند میاندیشد و چون سخن گوید یاد خدا کند و زمانیکه نگاه نماید عبرت گیرد.

13ـ السعید من خاف العقاب فامن و رجا الثواب فاحسن.

ترجمه:

نیکبخت کسى است که از عقوبت (آخرت) بترسد در نتیجه ایمن گردد و بپاداش امیدوار باشد و کار نیک انجام دهد.

14ـ الزهد تقصیر الامال و اخلاص الاعمال.

ترجمه:

زهد کوتاه کردن آرزوها و خالص نمودن اعمال (براى خدا) است.

15ـ العلم خیر من المال،العلم یحرسک و انت تحرس المال.

ترجمه:

علم و دانش بهتر از مال و دارائى است علم ترا نگهدارى کند در حالیکه مال را تو باید نگهداریش کنى.

16ـ الصبر عن الشهوة عفة و عن الغضب نجدة و عن المعصیة ورع.

ترجمه:

صبر کردن از شهوتهاى نفسانى پاکدامنى است و از اعمال خشم بزرگوارى است و از معصیت و گناه پارسائى است.

17ـ المتقون اعمالهم زاکیة و اعینهم باکیة و قلوبهم و جلة.

ترجمه:

پرهیزکاران (کسانى هستند که) اعمالشان پاکیزه و چشمانشان گریان و دلهایشان (از خوف خدا) ترسان است.

18ـ الطمأنینة الى کل احد قبل الاختبار من قصور العقل.

ترجمه:

خاطر جمع شدن بهر کسى پیش از آزمایش از کم خردى است.

19ـ الصبر صبران،صبر فى البلاء حسن جمیل و احسن منه الصبر فى المحارم.

ترجمه:

صبر دو گونه است یکى صبر در موقع بلا و گرفتارى که (چنین صبرى) نیکو و زیبا است و بهتر از آن صبر در (عدم ارتکاب) محرمات است.

20ـ البکاء من خشیة الله ینیر القلب و یعصم عن معاودة الذنب.

ترجمه:

از خوف خدا گریستن قلب را نورانى کرده و از بازگشت بارتکاب گناه باز دارد.

21ـ الکلام فى وثاقک ما لم تتکلم به فاذا تکلمت به صرت فى وثاقه.

ترجمه:

سخن در اختیار و بندتست مادامیکه آنرا تکلم نکرده‏اى پس چون آنرا تکلم نمودى تو در بند آن در آمدى.

22ـ التوبة ندم بالقلب و استغفار باللسان و ترک بالجوارح و اضمار ان لا یعود.

ترجمه:

توبه و بازگشت بخدا بدل پشیمان شدن و بزبان آمرزش خواستن و ترک (عمل بد) باعضاء و جوارح،و نیت بعدم بازگشت (بسوى گناه) است.

23ـ الانس فى ثلاثة:الزوجة الموافقة،و الولد البار،و الاخ الموافق.

ترجمه:

آرامش و انس در سه چیز است:زن سازگار،و فرزند نیک رفتار،و دوست موافق.

24ـ العدل انک اذا ظلمت انصفت و الفضل انک اذا قدرت عفوت.

ترجمه:

عدل آنست که چون تو خود ستم کردى از خودت داد خواهى و فضل و برترى آنست که چون قدرت یافتى عفو کنى.

25ـ الخوف من الله فى الدنیا یؤمن الخوف فى الاخرة منه.

ترجمه:

در دنیا از خدا ترسیدن شخص را از ترس خدا در آخرت ایمن گرداند.

26ـ احسن الى من اساء الیک و اعف عمن جنى علیک.

ترجمه:

بکسى که بتو بدى کرده نیکى کن و از کسى که بتو ستم کرده در گذر.

27ـ الزم الصدق و الامانة فانها سجیة الاخیار.

ترجمه:

ملازم راستى و امانت باش که آنها روش و خوى نیکان است.

28ـ اد الامانة الى من ائتمنک و لا تخن من خانک.

ترجمه:

امانت را بکسى که بتو سپرده رد کن و بکسى که بتو خیانت کند خیانت مکن.

29ـ اکرم ضیفک و ان کان حقیرا و قم عن مجلسک لابیک و معلمک و لو کنت امیرا.

ترجمه:

مهمانت را گرامى دار اگر چه شخص حقیرى باشد و براى احترام پدر و معلمت از جاى خود برخیز اگر چه امیر باشى.

30ـ انظر الى الدنیا نظر الزاهد المفارق و لا تنظر الیها نظر العاشق الوامق.ترجمه:

بدنیا مانند نگاه شخص زاهد و کناره‏گیر نگاه کن و مانند نگاه عاشق دلباخته نگاهش مکن .

31ـ اجعل نفسک میزانا بینک و بین غیرک و احب له ما تحب لنفسک و اکره ما تکره لها و احسن کما تحب ان یحسن الیک و لا تظلم کما تحب ان لا تظلم.

ترجمه:

خودت را میان خود و دیگران میزان سنجش قرار بده آنچه بر خود پسندى بدیگرى نیز بپسند و آنچه بر خود ناخوشایند دانى بر او نیز ناخوشایند بدان و نیکى کن همچنانکه دوست دارى با تو نیکى کنند و ستم مکن همچنانکه دوست دارى بتو ستم نکنند.

32ـ اجعل من نفسک على نفسک رقیبا و اجعل لاخرتک من دنیاک نصیبا.

ترجمه:

از خودت بر خویشتن نگهبان و مراقبى قرار ده و از دنیاى خود براى آخرتت بهره بردارى کن .

33ـ اتعظوا بمن کان قبلکم قبل ان یتعظ بکم من بعدکم.

ترجمه:

از پیشینیان عبرت بگیرید قبل از آنکه آیندگان از شما عبرت گیرند.سعدى از این کلام الهام گرفته و گوید:

نرود مرغ سوى دانه فراز 
چون دگر مرغ بیند اندر بند 
پند گیر از مصائب دیگران‏ 
تا نگیرند دیگران ز تو پند.

34ـ اخرجوا الدنیا من قلوبکم قبل ان یخرج منها اجسادکم،ففیها اختبرتم و لغیرها خلقتم .ترجمه:

محبت دنیا را از دلتان خارج کنید پیش از آنکه بدن‏هاى شما از دنیا بیرون شوند،شما در دنیا آزمایش میشوید و براى غیر دنیا (آخرت) آفریده شده‏اید.

35ـ استدیموا الذکر فانه ینیر القلب و هو افضل العبادة.

ترجمه:

همیشه بیاد خدا باشید که ذکر خدا دل را روشن نماید و آن برترین عبادتها است.

36ـ اعملوا لیوم تدخر له الذخائر و تبلى فیه السرائر.

ترجمه:

کار کنید براى روزى که ذخیره‏ها براى آنروز (قیامت) اندوخته شود و پنهانیها در آنروز آشکار گردد.

37ـ احذر کل عمل اذا سئل عنه صاحبه استحیى منه و انکره.

ترجمه:

بترس از هر کارى که چون صاحب آنکار مورد سؤال از آن واقع شود شرمنده گردد و آنرا انکار نماید.

38ـ احذر کل امر یفسد الاجلة و یصلح العاجلة.

ترجمه:

بترس از هر کارى که آخرت را تباه کند و دنیا را آباد سازد.

39ـ احذر مصاحبة الفساق و الفجار و المجاهدین معاصى الله.

ترجمه:

از مصاحبت فاسقان و فاجران و کوشش کنندگان در راه نافرمانیهاى خداوند بر حذر باش.

40ـ احذر الدنیا فانها شبکة الشیطان و مفسدة الایمان.ترجمه:

از دنیا بترس که آن دام شیطان و خراب کننده ایمان است،

41ـ ایاک و فعل القبیح فانه یقبح ذکرک و یکثر وزرک.

ترجمه:

از کار زشت دورى گزین که آن نامت را زشت سازد و گناهت را زیاد گرداند.

42ـ ایاک و النمیمة فانها تزرع الضغینة و تبعد عن الله و عن الناس.

ترجمه:

از سخن چینى اجتناب کن که آن کینه را (در دلها) میکارد و شخص را از خدا و مردم دور گرداند .

43ـ ایاک و الظلم فانه اکبر المعاصى و ان الظالم لمعاقب یوم القیامة بظلمه.

ترجمه:

از ظلم و ستم دورى کن که آن بزرگترین گناهان است و ستمگر در روز قیامت براى ستمکاریش معذب خواهد بود.

44ـ ایاک و حب الدنیا فانها رأس کل خطیئة و معدن کل بلیة.

ترجمه:

از دوستى دنیا بدور باش که آن سر آمد تمام خطاها و مجمع همه بلاها است.

45ـ الا و انى لم ار کالجنة نام طالبها و لا کالنار نام هاربها.

ترجمه:

بدان که من چیزى مثل بهشت ندیدم که خواهان آن بخوابد و نه مثل دوزخ که گریزنده از آن خواب باشد.

46ـ الا ان اخوف ما اخاف علیکم اتباع الهوى و طول الامل.

ترجمه:

بدانید که ترسناکترین چیزى که من بر شما از آن میترسم (دو چیز است) پیروى هواى نفس و طول آرزو است.

47ـ الا و انکم فى ایام امل من ورائه اجل فمن عمل فى ایام امله قبل حضور اجله نفعه عمله و لم یضرره اجله.

ترجمه:

بدانید که شما در روزهاى امید و آرزو بسر مى‏برید که بدنبال آن مرگ است پس هر که در روزهاى امید و آرزویش پیش از رسیدن اجلش اعمال (نیکى) انجام دهد عملش او را سود بخشد و اجلش باو زیان نرساند.

48ـ افضل الناس انفعهم للناس.

ترجمه:

برترین مردم سودمندترین آنها است بمردم.

49ـ افضل العبادة عفة البطن و الفرج.

ترجمه:

برترین عبادت پاک نگهداشتن شکم و فرج (از حرام) است.

50ـ اقوى الناس من قوى على نفسه.

ترجمه:

قوى‏ترین مردم کسى است که بر نفس خود چیره شود.

51ـ اکثر الناس املا اقلهم للموت ذکرا.

ترجمه:

آرزوى کسانى از مردم بیشتر است که کمتر در یاد مرگ باشند.

52ـ احمق الناس من ظن انه اعقل الناس.

ترجمه:

سفیه‏ترین مردم کسى است که گمان کند که خردمندترین مردم است.

53ـ افضل الحکمة معرفة الانسان نفسه و وقوفه عن قدره.ترجمه:

معرفت انسان نسبت بخود و آگاه بودن وى از قدر و منزلت خویش برترین حکمت است.

54ـ اقوى الناس ایمانا اقواهم توکلا على الله سبحانه.

ترجمه:

قوى‏ترین مردم از نظر ایمان کسى است که توکلش بخداوند سبحان قوى‏تر باشد.

55ـ اشقى الناس من باع دینه بدنیا غیره.

ترجمه:

بدبخت‏ترین مردم کسى است که دینش را بخاطر دنیاى شخص دیگرى بفروشد.

56ـ احق الناس بالرحمة عالم یجرى علیه حکم جاهل و کریم یستولى علیه لئیم و بر یسلط علیه فاجر.

ترجمه:

سزاوارترین مردم بترحم عالمى است که حکم نادانى بر او جارى باشد (محکوم حکم جاهل باشد) و شخص کریمى است که آدم پستى بر او مستولى شود و نیکوکارى است که بدکارى بر او مسلط گردد.

57ـ اغنى الاغنیاء من لم یکن للحرص اسیرا.

ترجمه:

غنى‏ترین توانگران کسى است که اسیر حرص و آز نباشد.

ادامه سخنان حضرت را در پست بعدی مشاهده نمایید.