58ـ اعقل الناس من کان بعیبه بصیرا و عن عیب غیره ضریرا.

ترجمه:

خردمندترین مردم کسى است که بعیب خود بینا و از عیب دیگران نابینا باشد.

59ـ اسعد الناس بالدنیا التارک لها و اسعدهم بالاخرة العامل لها.

ترجمه:

نیک بخت‏ترین مردم دنیا کسى است که دنیا را رها کند و خوشبخت‏ترین آنهادر آخرت کسى است که براى آخرت کار کند.

60ـ ان انفاسک اجزاء عمرک فلا تفنها الا فى طاعة تزلفک.

ترجمه:

نفس‏هاى تو اجزاء عمرتست پس آنها را تمام مکن مگر در طاعتى که ترا بخدا نزدیک گرداند .

61ـ ان النفس لامارة بالسوء الفحشاء فمن ائتمنها خانته و من استأمن الیها اهلکته و من رضى عنها اوردته شر الموارد.

ترجمه:

یقینا نفس آدمى بسیار ببدى و فحشاء فرمان میدهد پس هر که آنرا امین بداند نفس نسبت باو خیانت کند و هر کس از آن ایمنى خواهد او را هلاکش کند و هر که از آن خرسند و راضى شود نفس او را ببدترین جایگاه وارد سازد.

62ـ ان دعوة المظلوم مجابة عند الله سبحانه لانه یطلب حقه و الله تعالى اعدل من ان یمنع ذا حق حقه.

ترجمه:

البته دعاى ستمدیده در نزد خداوند سبحان مستجاب است زیرا که او حق خود را میخواهد و خداى تعالى عادلتر از آنست که صاحب حقى را از حقش باز دارد.

63ـ ان الله سبحانه یعطى الدنیا من یحب و من لا یحب و لا یعطى الدین الا من یحب.

ترجمه:

خداوند سبحان دنیا را بکسى که دوست دارد و بآنکه دوست ندارد عطاء میکند (اما) دین را نمیدهد مگر بکسى که دوستش دارد.

64ـ ان العاقل من نظر فى یومه لغده و سعى فى فکاک نفسه و عمل لمالا بد له و لا محیص عنه .

ترجمه:

عاقل کسى است که در امروز فردایش را بنگرد و در آزاد کردن نفسش کوشش کند و کار کند براى روزى که راه چاره و فرارى از آنروز ندارد.

65ـ ان افضل الناس عند الله من احیا عقله و امات شهوته و اتعب نفسه لصلاح آخرته.

ترجمه:

برترین مردم در نزد خدا کسى است که عقلش را (با علم و تقوى) زنده بدارد و شهواتش را بمیراند و براى اصلاح امور آخرت خود نفسش را بزحمت افکند.

66ـ اذا اکرم الله عبدا شغله بمحبته.

ترجمه:

چون خداوند بنده‏اى را گرامى دارد او را بمحبت و دوستى خویش سر گرم سازد.

67ـ اذا سألت فسأل تفقها و لا تسأل تعنتا فان الجاهل المتعلم شبیه بالعالم و ان العالم المتعنت شبیه بالجاهل.

ترجمه:

هر گاه (مطلبى) بپرسى براى دانستن بپرس نه براى خرده‏گیرى زیرا که نادان یاد گیرنده شبیه عالم است و عالم خرده‏گیر شبیه نادان.

68ـ بادروا الموت و غمراته و مهدوا قبل حلوله و اعدوا له قبل نزوله.

ترجمه:

بر مرگ و سختى‏هاى آن پیشدستى کنید و پیش از رسیدنش مهیا شوید و قبل از اینکه فرود آید (با اعمال صالحه براى آخرت) آماده شوید.ـبئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد.

69ـ بئس الزاد الى المعاد العدوان على العباد

ترجمه:

ستم کردن بر بندگان خدا بد توشه ایست براى روز رستاخیز.

70ـ تدبروا آیات القران و اعتبروا به فانه ابلغ العبر.

ترجمه:

آیات قرآن را تدبر کنید و بآن پند گیرید زیرا که آن رساترین پندها است.

71ـ تجنبوا البخل و النفاق فهما من اذم الاخلاق.

ترجمه:

از بخل و نفاق دورى گزینید که آندو از نکوهیده‏ترین خلقها میباشند.

72ـ تعلم علم من یعلم و علم علمک من یجهل فاذا فعلت ذلک علمت ما جهلت و انتفعت بما علمت .

ترجمه:

علم دانشمند را فراگیر و علم خود را بنادان بیاموز پس چون چنین کردى بدانچه نادانى دانا شوى و بوسیله آنچه آموخته‏اى سود مى‏برى.

73ـ ثمرة التقوى سعادة الدنیا و الاخرة.

ترجمه:

نتیجه تقوى و پرهیزکارى خوشبختى دنیا و آخرت است.

74ـ ثلاثة هن زینة المؤمن تقوى الله و صدق الحدیث و اداء الامانة.

ترجمه:

سه چیزند که آنها زینت مؤمن‏اند:از خدا ترسیدن و راستگوئى و اداى امانت.

75ـ جانبوا الکذب فانه مجانب الایمان.

ترجمه:از دروغ دورى گزینید که آن دور کننده ایمان است.

76ـ جالس اهل الورع و الحکمة و اکثر مناقشتهم فانک ان کنت جاهلا اعلموک و ان کنت عالما ازددت علما.

ترجمه:

با پارسایان و حکماء همنشینى کن و با آنها زیاد به بحث و گفتگو بپرداز که اگر تو نادان باشى یادت دهند و اگر دانشمند باشى علمت را زیاد میکنى.

77ـ حسن توکل العبد على الله سبحانه على قدر یقینه به.

ترجمه:

حسن توکل بنده بر خداوند سبحان باندازه یقین او بخداوند است.

78ـ حسن الظن ان تخلص العمل و ترجو من الله ان یعفو عن الزلل.

ترجمه:

خوشگمانى (بخدا) اینست که عمل را خالص گردانى و بخدا امیدوار باشى که از لغزشها در گذرد .

79ـ حسن الخلق یورث المحبة و یؤکد المودة.

ترجمه:

خوشخلقى تولید محبت مى‏کند و رشته دوستى و مودت را محکم نماید.

80ـ حب الدنیا یفسد العقل و یصم القلب عن سماع الحکمة و یوجب الیم العقاب.

ترجمه:

دوستى دنیا عقل را فاسد نموده و (گوش) قلب را از شنیدن حکمت کر میکند و موجب عذاب دردناک گردد.

81ـ حلاوة الظفر تمحو مرارة الصبر.ترجمه:

شیرینى پیروزى تلخى صبر را از بین مى‏برد.

82ـ حصلوا الاخرة بترک الدنیا و لا تحصلوا بترک الدین الدنیا.

ترجمه:

با ترک دنیا آخرت را بدست آورید (اما) با ترک دین دنیا را تحصیل نکنید.

83ـ حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا و وازنواها قبل ان توازنوا.

ترجمه:

از خودتان حساب بکشید پیش از آنکه از شما حساب کشند و (اعمال خود را) بسنجید پیش از آنکه شما را بسنجند.

84ـ خیر الناس من اخرج الحرص من قلبه و عصى هواه فى طاعة ربه.

ترجمه:

بهترین مردم کسى است که حرص را از دلش خارج سازد و در راه طاعت پروردگارش با هواى نفس مخالفت کند.

85ـ خذ من قلیل الدنیا ما یکفیک ودع من کثیرها ما یطغیک.

ترجمه:

از دنیا بمقدار کمى که ترا کفایت میکند بگیر و از مقدار زیاد آن که ترا بسرکشى و طغیان و ادارت میکند صرفنظر کن.

86ـ خف ربک و ارج رحمته یؤمنک مما تخاف و ینیلک ما رجوت.

ترجمه:

از پروردگارت بترس و برحمتش امیدوار باش تا ترا از آنچه میترسى امان دهد و بدانچه امیدوارى برساند.

87ـ ذکر الله مسرة کل متق و لذة کل موقن.

ترجمه:یاد خدا موجب سرور هر پرهیزکار و لذت هر صاحب یقین است.

88ـ رحم الله امرء قصر الامل و بادر الاجل و اغتنم المهل و تزود من العمل.

ترجمه:

خدا رحمت کند مردى را که آرزو را کوتاه کند و بمرگ پیشدستى نموده و مهلت‏ها را غنیمت شمارد و از اعمال (نیک و شایسته براى آخرتش) توشه بگیرد.

89ـ رأس الایمان حسن الخلق و التحلى بالصدق.

ترجمه:

سر آمد ایمان خوشخلقى و آراسته شدن براستى و درستى است.

90ـ ردع النفس عن الهوى هو الجهاد الاکبر.

ترجمه:

نفس را از هوى و هوس باز داشتن جهاد اکبر است.

91ـ زلة العالم کانکسار السفینة تغرق و یغرق معها غیرها.

ترجمه:

لغزش دانشمند مانند شکستن کشتى است که (در دریا) غرق میشود و دیگران نیز با آن غرق شوند .

92ـ زاد المرء الى الاخرة الورع و التقى.

ترجمه:

توشه انسان در سفر بآخرت پارسائى و تقوى است.

93ـ سنة الاخیار لین الکلام و افشاء السلام.

ترجمه:

روش نیکان بنرمى سخن گفتن و آشکار کردن سلام است.

94ـ سرور المؤمن بطاعة ربه و حزنه على ذنبه.

ترجمه:

شادى مؤمن بطاعت پروردگارش و اندوهش بر گناهش مى‏باشد.

95ـ سهر اللیل فى طاعة الله ربیع الاولیاء و روضة السعداء.

ترجمه:

بیدارى شب در طاعت خدا بهار دوستان (خدا) و بوستان پر گل نیک بختان است.

96ـ صن ایمانک من الشک فان الشک یفسد الایمان کما یفسد الملح العسل.

ترجمه:

ایمانت را از شک و شبهه محفوظ دار زیرا که شک و تردید ایمان را تباه میسازد همچنان نمک عسل را فاسد میکند.

97ـ صمت یکسبک الوقار خیر من کلام یکسوک العار.

ترجمه:

آن خاموشى که براى تو وقار کسب کند بهتر از سخنى است که ترا لباس ننگ بپوشاند.

98ـ طوبى لمن الزم نفسه مخافة ربه و اطاعه فى السر و الجهر.

ترجمه:

خوشا بحال کسى که از خوف پروردگارش ملازم نفس خود باشد و در پنهانى و آشکار خدا را اطاعت نماید.

99ـ طوبى لمن اخلص لله عمله و علمه و حبه و بغضه و اخذه و ترکه و کلامه و صمته.

ترجمه:خوشا بحال کسى که (تمام کارش) عمل و علم و حب و بغض و گرفتن و واگذاردن و سخن گفتن و خاموشیش همه را براى خداوند پاک و خالص گرداند.

100ـ طوبى لمن استشعر الوجل و کذب الامل و تجنب الزلل.

ترجمه:

خوشا بکسى که ترس از خدا را شعار خود قرار دهد و آرزو را دروغ پندارد و از لغزشها دورى گزیند.

101ـ طاعة الهوى تفسد العقل.

ترجمه:

هوى پرستى عقل را تباه گرداند.

102ـ طول القنوت و السجود ینجى من عذاب النار.

ترجمه:

قنوت و سجود را در نماز طول دادن شخص را از عذاب آتش (دوزخ) نجات بخشد.

103ـ ظلم نفسه من رضى بدار الفناء عوضا عن دار البقاء.

ترجمه:

کسیکه بعوض خانه جاودانى آخرت بسراى فانى دنیا راضى و خرسند باشد بر خویشتن ستم کرده است.

104ـ عند حضور الشهوات و اللذات یتبین ورع الاتقیاء.

ترجمه:

هنگام حاضر بودن شهوتها و لذتها پارسائى پرهیزکاران روشن میشود.

105ـ عجبت لمن نسى الموت و هو یرى من یموت.

ترجمه:در شگفتم از کسى که مرگ را فراموش میکند در حالیکه کسانى را که میمیرند مى‏بیند .

106ـ غرى یا دنیا من جهل حیلک و خفى علیه حبائل کیدک.

ترجمه:

اى دنیا کسى را بفریب که بحیله‏هاى تو نادان است و ریسمانهاى مکر تو از نظر او پوشیده است (و الا با تمام زرق و برقت على را هرگز نمیتوانى فریب دهى) .

107ـ قصر الامل فان العمر قصیر و افعل الخیر فان یسیره کثیر.

ترجمه:

آرزو را کوتاه گردان که عمر کوتاه است و نیکى کن که اندکش هم بسیار است.

108ـ کم من لذة دنیة منعت سنى درجات.

ترجمه:

چه بسا خوشى پست و ناچیزى آدمى را از درجات بالا باز دارد.

109ـ کیف یصلح غیره من لم یصلح نفسه.

ترجمه:

چگونه دیگرى را اصلاح میکند کسى که خودش را اصلاح نکرده است.

110ـ کفى بالرجل غفلة ان یضیع عمره فیما لا ینجیه.

ترجمه:

در غفلت و بى خبرى مرد همین بس که عمرش را در چیزى ضایع کند که او را رهائى نبخشد.

111ـ کن بالمعروف امرا و عن المنکر ناهیا و بالخیر عاملا و للشر مانعا.

ترجمه:

(مردم را) بمعروف امر کن و از منکر باز دار و خود بخیر و نیکى عمل کن وشر و بدى را مانع باش.

112ـ کما ان الشمس و اللیل لا یجتمعان کذلک حب الله و حب الدنیا لا یجتمعان.

ترجمه:

همچنانکه آفتاب (روز روشن) و شب (تاریک) با هم جمع نمیشوند محبت خدا و دوستى دنیا هم با یکدیگر جمع نشوند.

113ـ للمؤمن ثلاث علامات الصدق و الیقین و قصر الامل.

ترجمه:

مؤمن سه علامت دارد راستگوئى و یقین و کوتاهى آرزو.

114ـ لن یحوز الجنة الا من جاهد نفسه.

ترجمه:

هرگز ببهشت نخواهد رسید مگر کسى که با نفس خود مجاهده کند.

115ـ لو ان السموات و الارض کانتا على عبد رتقا ثم اتقى الله لجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب.

ترجمه:

اگر آسمانها و زمین بر بنده‏اى تنگ گیرند و او از خداوند تقوى داشته باشد خدا راه خروج از این بن بست را براى او قرار دهد و از جائیکه بگمانش نرسد او را روزى رساند.

116ـ من توکل على الله سبحانه کفى و استغنى.

ترجمه:

هر که بر خداوند سبحان توکل کند خدا (امور او را) کفایت کند و بى نیازش گرداند.

117ـ من اکثر من ذکر الموت نجا من خداع الدنیا.ترجمه:

هر کس بیشتر بیاد مرگ باشد از حیله‏ها و فریب‏هاى دنیا رهائى یابد.

118ـ ینبغى للعاقل ان یکثر من صحبة العلماء الابرار و یجتنب مقاربة الاشرار و الفجار .

ترجمه:

سزاوار است که شخص خردمند با علماء نیکو کردار زیاد همنشینى کند و از نزدیکى بدان و بد کاران اجتناب نماید.

119ـ لا یدرک احد ما یرید من الاخرة الا بترک ما یشتهى من الدنیا.

ترجمه:

هیچکس از آخرت آنچه را که میخواهد بدست نیاورد مگر بترک آنچه از دنیا میل و دلخواه اوست .

120ـ لا تفرح بالغنى و الرخاء و لا تغتم بالفقر و البلاء فان الذهب یجرب بالنار و المؤمن یجرب بالبلاء.

ترجمه:

بتوانگرى و آسایش شادمانى مکن و بفقر و گرفتارى اندوهگین مباش زیرا که طلا بوسیله آتش آزمایش شود و مؤمن بگرفتارى امتحان گردد.